Nữ Thần Của Tự Do
Bích Xuân
Khắp nơi, mọi người đều ngưỡng mộ tượng Nữ Thần Tự Do biểu tượng của
New-York. Thậr ra, tuổi trẻ bây giờ ít ai nhớ đến lịch sử
của bức tượng này. Tượng Nữ Thần Tự Do được thiết kế và
thực hiện bởi ông Frédéric-Auguste Bartholdi
(nhà điêu khắc Pháp) qua sự đặt hàng của
chính phủ Pháp để làm quà tặng cho nước Mỹ.
Tượng này, biểu tượng sự tự do mà thế giới đều biết.
Tượng được đặt trên một hòn đảo nhỏ tên Liberty
Island (trước đây là đảo Bedloe). Chính Tổng thống
Mỹ Groover Cleveland đã khánh thành ngày
28/10/1886 (tính đến nay 120 năm). Tượng Nữ Thần Tự Do đã
được Unesco công nhận, vĩnh viễn là di sản của thế giới
Tượng Nữ Thần Tự Do nằm bên cạnh thành phố New York. Thành phố New York luôn
luôn thu hút người đến. Người ta có cảm tưởng thành phố với 10 triệu dân số
như muốn nghiền ta bởi sự vĩ đại và đa dạng của nó. Khi đến Manhattan người
ta cảm nhận một xúc động mạnh, do đó, bạn nên chuẩn bị tinh thần trước! Bạn
hãy lựa chọn sự thăm viếng với người hướng dẫn và bạn sẽ khám phá thành phố
Nữu Ước như là bạn đang sống ở đó.
Đến đảo Liberty Island, điều đầu tiên đập vào mắt người nhìn là gót chân khổng lồ của bức tượng Nữ Thần Tự Do. Và, sau khi đã đi vào bên trong phần đế của chân tượng, bạn có thể thăm viếng viện bảo tàng bên trong bức tượng (được tân trang vào năm 1986). Trong tiền sảnh, khách thăm viếng có thể ngưỡng mộ đuốc lửa nguyên thủy này. Khách lên xuống bằng một hệ thống cầu thang chân xoắn ốc đôi, nhỏ, hẹp, lên đến vương miện, có những cửa sổ được trổ ra chung quanh, còn đường đi tới bó đuốc bị cấm, vì lý do an toàn.
Phải mất ba tiếng đồng hồ để lên đến vương miện của Nữ Thần, khi thời tiết quá nóng nực vào những tháng hè, nếu bạn không sung sức cho lắm, bạn không nên leo 354 bậc thang. Dầu cho bạn đi lên bằng thang máy chăng nữa, đến nửa đường, bạn cũng có nguy cơ bị nóng nực ở trong bức tượng. Trong trường hợp này, bạn tự an ủi bằng cách : lên trên mặt đế của chân tượng để quan sát chung quanh : phong cảnh bốn phía cũng rất là tuyệt vời.
(Bich Xuan)
Tượng Nữ Thần Tự Do, tượng trưng cho một người phụ nữ mặc chiếc áo choàng (kiểu áo của quan toà), tay phải dương cao cây đuốc. Tay trái cầm tấm bảng ghi bằng số La Mã : "04 -07-1776" tượng trưng cho ngày độc lập của Hoa Kỳ. Ở dươi bàn chân tượng, có những sợi xích nô lệ bị chặt đứt. Vương miện được trổ ra 25 cửa sổ, tượng trưng cho 25 viên ngọc quí. Trên vương miện có 7 tia sáng, tượng trưng cho 7 biển và lục địa. Tượng được cấu tạo bởi 200 tấn đồng và thép. Bề dầy của các tấm đồng : 2,37 mm. Trên đế tượng có khắc bài thơ của Emma Lazarus có tựa đề "The New Colossus" bài thơ này có ý gởi tặng cho nhiều triệu người nhập cư đã đặt chân lên đảo Ellis Island :
"Give me your tired, your poor,
Your huddled masses yearning to breathe free,
The wretched refuse of your teeming shore.
Send these, the homeless, tempest-tost, to me,
I lift my lamp beside the golden door !"
Nhân dịp kỷ niệm 100 năm độc lập của nước Mỹ, tượng Nữ Thần Tự Do đã được tân trang lại bởi vài trăm thợ chuyên môn về nghệ thuật sắt thép. Trong thời gian hai năm, đích thân ông Bezannes, chuyên gia về mỹ thuật sắt thép trong một hãng Pháp trông coi. Họ đã chùi rửa cũng như đánh bóng mặt đồng bên ngoài của tượng. Còn khung thép bên trong (120 tấn) đã được thay thế toàn bộ bằng một hợp kim không bao giờ sét rỉ.
Xin tạm dừng câu chuyện tượng Nữ Thần Tự Do nơi đây, để
nói đến một hòn đảo nhỏ nằm bên cạnh đảo Liberty Island. Đảo Ellis Island là
nơi có viện bảo tàng, nằm ở phía Bắc đảo Liberty Island của Nữ Thần Tự Do,
mặc dầu diện tích chật hẹp, (diện tích này đã nhanh chóng tăng gấp đôi).
Ngay từ năm 1892, đảo này đã là nơi lý tưởng để thanh lọc những người nhập
cư trước khi vào nước Mỹ. Vào năm 1907, một năm kỷ lục, một triệu người đã
dừng chân trại trung tâm này để làm thủ tục xin nhập cư. Những người mới đến
chỉ là những "thí sinh nhập cư". Sau này, nơi đây biến thành trại giam kẻ
thù của "quốc gia". Năm 1954, đảo này đã đóng cửa vĩnh viễn. Năm 1965, thời
tổng thống Johnson coi nơi này như một cơ sở quốc gia. Sau 30 năm hoang tàn
và hư hại, năm 1982 những thế hệ sau của những người nhập cư đầu tiên, đề
nghị giúp 156 triệu dollars cho một kế hoạch trùng tu lại nơi này thành một
viện bảo tàng (kế hoạch tốn hao nhất trong lịch sử nước Mỹ). Sự trùng tu này
kéo dài trong thời gian 8 năm. Viện bảo tàng này được khánh thành ngày
10/09/1990.
Với những hình ảnh, chứng tích, bản đồ, viện bảo tàng đã làm sáng danh sự đa dạng về nguồn gốc của dân tộc Mỹ, làm cho ta hiểu từng chặng về những thủ tục mà tất cả những người mới đến nước Mỹ đều phải trải qua. Viện bảo tàng này là nơi lý tưởng để hiểu thế nào là "melting pot" của New York nói riêng và của nước Mỹ nói chung. Hai ngàn đồ vật bể vỡ, mòn cũ, sét rỉ, được tìm thấy tại chỗ (nồi niêu, soong chảo, bát đĩa, hành lý, đồ chơi trẻ con ...) Tất cả được chưng bày trong viện bảo tàng. Những người khách du thăm viếng, được mời đi theo một lộ trình giống y như những người nhập cư hồi xa xưa ... Viện bảo tàng đã tiếp đón mỗi năm 2 triệu khách thăm viếng.
Nguồn gốc của Nữu Ước
Năm1609, hãng Hoà Lan (Compagnie hollandaise des Indes Occidentales) đã thám hiểm vùng bờ biển Bắc Mỹ và quyết định thành lập ở trên đảo một trại lính lớn. Lúc đó, đảo này thuộc quyền sở hữu của những người da đỏ mang tên Manhatte. Ông Peter Minuit (người Hoà Lan) thay mặt cho hãng Hoà Lan nói trên, mua lại của những người da đỏ hòn đảo này vào năm 04/05/1624 với trị giá tương đương 24 dollars. Sau đó hòn đảo này được gọi la Manhattan. Ông Peter Minuit đã thành lập nơi đây thành một thuộc địa của Hoà Lan với tên : La Nouvelle- Amsterdam. Nhưng đến năm 1664 người Anh đến chiếm vùng đất này và đặt lại tên là New-York để vinh danh công tước York.
Trở lại chuyện tượng Nữ Thần Tự Do ở New-York. Ông
Bartholdi là nguời thực hiện đề án xây dựng bức tượng Nữ Thần Tư Do.
Bartholdi mồ côi cha vào lúc 2 tuổi, mẹ ông quyết định rời Colmar đi lập
nghiệp ở thủ đô Paris. Từ thủa thơ ấu cậu bé Bartholdi đã có một năng khiếu
về nghệ thuật. Năm 21 tuổi Bartholdi đi du lịch qua miền Trung Đông. Khi
ngược dòng sông Nil ông đã khám phá một nền văn minh cổ xưa (còn tồn tại đến
bây giờ). Sau tám tháng tìm hiểu, Bartholdi đã có khuynh hướng thiên hẳn về
cách làm tượng đồng với cách nhìn mới mỹ thuật hơn.
(Bartholdi)
Vào năm 1867-1868, Bartholdi đã thực hiện một mẫu nhỏ đèn pha khổng lồ dành cho cửa vào của kinh đào Suez. Chuyện này trước sau cũng chỉ ở trong tình trạng một đề án mà thôi. Chính ông không ngờ, từ đề án này đã cho ra đời tượng Nữ Thần Tự Do soi sáng cả thế giới. Bartholdi sang Mỹ trong chiều hướng để thực hiện đề án xây dựng tượng Nữ Thần Tự Do là để thắt chặt tình hữu nghị Pháp-Mỹ. Bartholdi nói với bạn ông : "Tôi sẽ chiến đấu cho tự do". Ông đã chọn đảo Bedloe (Liberty Island) ở trước mặt bán đảo Manhattan, để đón nhận bức tượng của ông.
Chính mẹ ruột ông Bartholdi làm người mẫu cho bức tượng Nữ Thần Tự do. Tượng với chiều cao 92,99 m (kể cả đế), bức tượng sẽ hứng những luồng gió mạnh (sườn sắt của bức tượng lúc đầu định giao cho ông Viollet le Duc nhưng ông này mất sớm vào năm 1879). Sau Bartholdi nhờ ông Gustave Eiffel đứng ra làm sườn sắt bên trong bức tượng vào năm 1881. Sườn sắt nặng 120 tấn sắt với 300 ngàn rivets để chịu đựng những cơn giông bão, sấm lòe. Đầu năm 1884 Hoa kỳ chuẩn bị cho phần đế bằng đá ở phía dưới bức tượng. Lúc đó ở Paris ngày 06/06/1884 bức tượng đã được hoàn thành tại số 25 rue de Chazelles 75017 Paris.
Bức tượng được tháo rời ra, đóng thành 241 thùng để gởi đi New York. Tàu Isère của Pháp rời cảng Rouen, (thời gian đường biển hai tháng). Tàu Isère cập bến New-York ngày 17/06/1885. Ngày 04/07/1884 ông Ferdinand de Lesseps, nhân danh hội đồng chính thức trao lại cho đại sứ Mỹ là ông Morton bức tượng Nữ Thần Tự Do.
Nhật
báo Petit Journal ấn bản 03/07/1885 kể lại : " Những báo
Mỹ đã đăng chi tiết về sự cập bến Nữu Ước về con tàu
Isère chở bức tượng Nữ Thần Tự Do của Bartholdi, được hộ tống
bởi chiến hạm Flore của đề đốc hải quân Pháp. Tàu
Isère được đón chào bởi những tiếng hoan hô
của một đám đông khổng lồ, và những tiếng bắn
chào mừng của đại pháo. Trước khi cập bến Nữu Ước, một
đoàn tàu gồm 90 chục chiếc trong đó có
nhiều chiến hạm ra đón". Vào năm 1886, phần đế đã
được hoàn tất, tượng được dựng lên có chiều cao
92,99 m tính cả ngọn đuốc. Tổng thống Mỹ đã khánh
thành tượng vào ngày 28/10/1886.
(mẹ ruột ông Bartholdi làm người mẫu cho bức tượng Nữ Thần Tự) do
Frédéric-Auguste Bartholdi sinh năm 1834 tại tỉnh Colmar, mất năm 1905 tại Paris hưởng thọ 71 tuổi. Ông được yên nghỉ ngàn thu tại nghĩa địa Montparnasse, Paris.
Kích thước tượng Nữ Thần Tự do tại New York.
Ngày ráp đầu tiên 12/07/1886
Thời gian cấu trúc tượng : 3 tháng 15 ngày.
Tượng cao : 46,05 m, bề dầy của thân tượng : 8 m.
Chiều cao của đế bằng bê tông : 46,94 m.
Chiều cao từ mặt đất lên đến ngọn đuốc : 92,99 m.
Đầu tượng cao : 6,26 m.
Từ cằm lên đỉnh đầu : 5,26 m, bề dầy của đầu : 3,05 m.
Chiều dài của bàn tay : 5.00 m.
Chiều dài tấm bảng cầm tay : 7,19 m, chiều ngang : 4,14 m, bề dầy : 0,61 m.
Ngón tay trỏ dài : 2,44 m.
Khoảng cách giữa hai mắt : 0,76 m.
Chiều dài của mũi : 1,48 m .
Chiều dài của tay phải : 12,08 m, bề dầy tay : 3,66 m.
Số nguời có thể chứa trong đầu tượng : 40 người.
Trọng lượng tổng hợp : 200t (80 t đồng và 120 t thép), bề dầy của những tấm đồng bọc : 2,37 mm.
Nhân dịp lễ kỷ niệm 100 năm tượng Nữ Thần Tự Do, báo Herald Tribune của Mỹ kêu gọi sự đóng góp của những người Mỹ để làm món quà tặng lại nước Pháp. Đó là tượng bó đuốc của Nữ Thần Tự Do, tượng trưng cho ngọn lửa tự do. Bó đuốc này được làm lại giống hệt theo đúng kích thước của bó đuốc tượng Nữ Thần. Bó đuốc biểu tượng tình hữu nghị Pháp Mỹ, đã được dựng lên năm 1987, tại Place de L'Alma, Paris.
Bích Xuân