Bích Xuân
Paris vừa xảy ra một  sự kiện kinh hoàng, mà báo chí gọi là 911 của ngành truyền thông.

Khoảng 11:30 trưa Thứ Tư ngày 7 tháng 1, hai kẻ lạ mặt mặc đồ đen vũ trang súng, đội mũ trùm kín đầu trong một chiếc xe màu đen Citroen C3 tìm tòa soạn báo Charlie Hebdo, là một tờ báo chuyên về trào phúng, nằm trên đường Rue Nicolas-Appert quận 11 Paris.

Cùng lúc đó, Corinne Rey, một họa sĩ truyện tranh của báo Charlie Hebdo, người có bút danh Coco, đang đi vào tòa báo thì hai người đàn ông mặc quần áo màu đen, mang súng trường AK-47, túm lấy cô và bắt cô phải mở cửa. Sau khi bị các tay súng đẩy vào trong, Rey nhanh chóng tìm chỗ nấp. Trong khi đó, hai tay súng đi đến bàn tiếp tân  nổ súng, giết chết ông Boisseau người bảo vệ rồi xả súng liên hồi, 8 nhà báo, hai sĩ quan cảnh sát, một nhân viên bảo trì và một vị khách mời đã bị hạ sát, 11 người khác bị thương, 4 người trong tình trạng nguy kịch.

Trước đó, khi chưa xảy ra án mạng, Ông Beaupé một nhà báo của kênh Premieres Lignes, sản xuất phim tài liệu điều tra có văn phòng tiếp giáp với Charlie Hebdo, đi xuống cầu thang hút thuốc, nhìn thấy hai người đàn ông xông vào tòa nhà rồi chạy lên tầng ba, và sau đó quay trở lại tầng hai, là tòa soạn của Charlie Hebdo, rồi một đồng nghiệp của ông cũng chạy lên để báo động. Các nhân viên vội vàng khoá cửa và nấp dưới bàn. Sau đó, họ gọi khẩn cấp cho cảnh sát. Ông Beaupé nghe tiếng súng nổ liên tiếp trong vòng 5 phút.

Sau khi tàn sát, hai tay súng lao ra một chiếc xe màu đen với tài xế đang chờ sẵn bên dưới. Nhưng theo Cedric Le Bechec, nhân viên bất động sản, 33 tuổi, người chứng kiến vụ việc, nói hai nghi phạm này  cướp một chiếc xe Renault Clio màu xám của người đi đường. Chúng bắn một nhân viên cảnh sát, sau đó nã đạn vào đầu nạn nhân trong khi anh đang quằn quại trên mặt đất. Một đoạn video do người đứng trên lầu quay, đã ghi lại toàn bộ cảnh tượng.

Ông Charbonnier là Tổng biên tập của báo Charlie Hebdo, người có tên trong danh sách bị "truy sát" của al-Qaeda vì xuất bản những bức tranh châm biếm cho là khiêu khích Hồi giáo cực đoan và khắc họa nhà tiên tri Mohammed một cách bất kính. Văn phòng của Charlie Hebdo cũng từng bị tấn công bằng bom xăng vào năm 2011, sau khi xuất bản một ấn phẩm hoạt họa mang tính châm biếm, hài hước. Theo luật Hồi giáo, mọi hình thức chế nhạo các nhà tiên tri đều xem là phạm thượng.

Sau khi tàn sát những người trong tòa soạn báo Charlie Hebdo, hai anh em Sarid và Cherif Kouachi cướp xe chạy ra vùng ngoại ô Dammartin-en-Goele miền bắc Paris, rồi cướp ở một trạm xăng, bắt một con tin, tẩu thoát đến một nhà in cách Paris khoảng 40 km. Trong lúc chúng cố thủ trong nhà in, không hề hay biết lính biệt kích Pháp nắm rõ từng hành động của chúng, nhờ một nhân viên trong nhà in là Lilian Lepere, 27 tuổi, trốn trong đống hộp giấy suốt 6 tiếng khi Said và Cherif Kouachi xông vào xưởng in. Lepere gửi tin nhắn thông báo cho cảnh sát Pháp vị trí của Said, Cherif, đồng thời cung cấp cho họ thông tin về sơ đồ của nhà in. Hai tay súng bắn tỉa đã vào vị trí trên nóc tòa nhà và trực thăng quần thảo trên bầu trời,  sau cuộc chạm súng hai tên khủng bố bị tiêu diệt. Con tin bị Said bắt giữ được giải cứu an toàn.

alt

Cùng ngày, tại khu vực Porte de Vincennes, cảnh sát bao vây một cửa hàng tạp hóa Hyper Carcher của người Do Thái. Tiệm tạp hóa nằm ở tầng trệt của tòa nhà. Amedy Coulibaly đang bắt cóc giữ nhiều con tin tại đây. Hắn dọa sẽ giết các con tin nếu cảnh sát ở Dammartin đột kích vào xưởng in nơi anh em Kouachi đang cố thủ. Cảnh sát xông vào tiệm tạp hóa để giải cứu các con tin,  tuy nhiên có người bị thiệt mạng trong tiệm.

Amedy Coulibaly là tay súng đã bắn chết một nữ cảnh sát, làm trọng thương một nhân viên vệ sinh đường phố ở Montrouge hôm 7-1, bắt cóc con tin và giết chết 4 người trước khi bị cảnh sát tấn công. Cuối cùng, hắn bị bắn hạ bởi cảnh sát ngày 9-1.

Amedy Coulibaly cùng trong tổ chức của hai anh em Said, Cherif. Tổ chức al-Qaeda ở Yemen cũng lên tiếng xác nhận đây là kế hoạch do họ thực hiện.

Một người phụ nữ tên Boummedienne Hayat, 26 tuổi, là tình nhân, là người đồng hành với Amedy Coulibaly, chủ mưu bắt cóc con tin tại tiệm tạp hóa Hyper Carcher đang bị cảnh sát truy lùng. Coulibaly sống cùng Boummedienne hồi tháng 5 năm ngoái khi y được ra tù.

58 giờ căng thẳng với ba tên khủng bố, 3 ngày đã làm chấn động cả nước Pháp và thế giới bằng những vụ thảm sát và bắt cóc con tin đã kết thúc vào lúc 5 giờ chiều 9-1.

Hàng nghìn người biểu tình kéo tới Quảng trường Bastille, gần địa điểm xảy ra vụ tàn sát. Họ giơ cao những tấm biển ghi "Je suis Charlie" hay "Tôi là Charlie", một khẩu hiệu tượng trưng cho tình đoàn kết được lan truyền khắp nơi trên thế giới. Những cuộc tuần hành tương tự cũng diễn ra ở Berlin, London, Barcelona và Madrid. Nhiều cuộc biểu tình được lên kế hoạch trên toàn nước Pháp và trên toàn thế giới vào cuối tuần này. Cờ Pháp kéo xuống, cột dây đen, đèn trên tháp Eiffel phụt tắt để tưởng nhớ những người đã thiệt mạng.

Tạp chí trào phúng Charlie Hebdo được thành phố Paris trao tư cách công dân danh dự và được ủng hộ cả triệu USD để tiếp tục xuất bản sau vụ tấn công đẫm máu này. Sau vụ tấn công, sự ủng hộ của dư luận với Charlie Hebdo tăng mạnh. Các nhà xuất bản đóng góp gần 300,000 USD và một quỹ truyền thông mới lập có sự hậu thuẫn của Google cũng cho biết tương tự. Tại London, Truyền thông Guardian tuyên bố sẽ quyên góp hơn 150,000 USD.

Bốn nhân vật nổi bật của hoạt hình trào phúng báo Charlie Hebdo thiệt mạng: Charb, Cabu, Tignous, và Wolinski  được cho là đã ghi dấu lịch sử cho hoạt động tự do báo chí và ngôn luận tại Pháp cũng như toàn thế giới tự do.

Chân dung nhà báo

1 Stephane Charbonnier aka Charb, giám đốc biên tập tuần báo Charlie Hebdo là một họa sĩ truyện tranh nổi tiếng kể từ năm 2012. Charb 46 tuổi, đã trên hit-list đã từng đối mặt với các mối đe dọa từ Al-Qaeda. Ông đã được bảo vệ của cảnh sát từ năm 2011. Tuy nhiên, bất chấp các cảnh báo lặp đi lặp lại từ các nhóm khủng bố, Charb tiếp tục công việc của ông. Ông nói: "tôi không sợ bị trả thù. Tôi không có con, không vợ, không có xe hơi, không có tín dụng. Đó có thể là một chút khoa trương nhưng tôi  thà chết đứng còn hơn quỳ gối!» 

                                        Họa sĩ, Giám đốc Stephane Charbonnier aka Charb

2 Jean Cabut 76 tuổi, thường được gọi là Cabu, cây cọ vẽ tranh minh họa nổi tiếng của tờ báo này. Ông vẽ  khi còn rất trẻ, bắt đầu sự nghiệp của mình vào năm 1954. Trước khi chuyển sang Charlie Hebdo, Cabu từng vẽ cho Hara Kiri, một tạp chí châm biếm của Pháp đã bị đóng cửa năm 1970, sau cái chết của Charles de Gaulle.Trong khi làm việc với Charlie Hebdo, Cabut đã vẽ một hoạt hình cho báo về mọi chủ đề.

       alt

       Họa sĩ Jean Cabut

3 Bernard Verlhac aka Tignous 57 tuổi,  vào nghề báo chí qua các hoạt hình của mình từ năm 1980. Tác phẩm xuất bản của ông bao gồm trong Mist và Five Years của Sarkozy. Từ những năm 1990, ông cộng tác với các tuần báo "Marianne" cũng như "Charlie Hebdo". Tignous cũng đã tham gia rất nhiều chương trình truyền hình Pháp.

alt

                            Họa sĩ Bernard Verlhac aka Tignous

4
George Wolinski bắt đầu sự nghiệp của mình với tạp chí châm biếm Hara Kiri vào năm 1960, sau đó chuyển sang làm việc chánh thức với Charlie Hebdo. Công việc của ông là vẽ tranh biếm họa. Trong phim hoạt hình cuối cùng của ông, Wolinski vẽ cho tạp chí tin tức hàng tuần Paris Match. Ông cũng từng là giám đốc biên tập của tạp chí hàng tháng Charlie Hebdo.

alt

Họa sĩ Georges Wolinski

Tổng thống Francois Holland tuyên bố Quốc tang "Charlie Hebdo". Quốc tang, cờ rủ, kéo nửa cột, trên các tòa nhà công cộng và các cơ quan chính phủ; đây là Lễ quốc tang lần thứ năm.  

Danh tánh khủng bố

Amedy Coulibaly: Theo Washington Post, Amedy Coulibaly sinh năm 1982 ở Juvisy-sur-Orge, vùng ngoại ô Paris. Là con trai duy nhất trong gia đình gồm 10 anh chị em. Coulibaly nhiều lần vào tù ra tội. Năm 2005, anh ta bị bắt lần đầu vì thực hiện một vụ cướp. Cảnh sát Pháp tin rằng anh ta cải sang đạo Hồi và trở thành phần tử cực đoan khi đang ngồi tù với tội danh cướp có vũ trang vào năm 2005.

Said và Cherif Kouachi: Từ nhiều năm trước,  một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết một trong hai kẻ này từng đến Yemen năm 2011, và được tổ chức Al Qaeda ở đó đào tạo, trước khi trở về Pháp. CIA còn đưa tên hai nghi phạm này vào danh sách cấm không được vào nước Mỹ. Said Kouachi, 34 tuổi, từng có vài tháng được huấn luyện quân sự, bắn súng.

Bích Xuân
Paris 10-1-2005